مزاج شناسی در طب سنتی. مزاج شناسی به علمی گفته میشود که بیماریهای جسمی و روحی را تشخیص میدهد وبعد از تشخیص درمان میکند.
چگونه مزاج را بشناسیم
باید توجه داشت که تمام موجودات عالم اعم از جمادات، گیاهان، خزندگان، پرندگان، حیوانات و انسانها دارای مزاج است. بنابراین هر انسانی یک مزاج مشخص دارد و هر ماده غذایی یک مزاج مشخص دارد.
عناصر چهارگانه
و منشأ تمام این مزاج‌های بدن عناصر چهارگانه است، یعنی آب، باد، خاک و آتش که از واکنش آن‌ها مزاج معتدل و نا معتدل به دست می‌آید.
چهار مزاج مرکب
الف. مزاج گرم و خشک یا صفراوی.
علائم افراد صفراوی مزاج، ازنظر روحی: تندخو، ستیزه‌جو، کینه‌ای، باهوش، سریع، خوش‌صحبت، زودجوش و باروحیه بلا است.
افراد صفراوی مزاج، ازنظر ظاهری: لاغراندام، زردپوست (در سیاه‌پوست‌ها چشمانشان زرد است)، چالاک، با مو ها ی کم‌پشت (از پیشانی شروع به ریزش میکند)، زبان ترک‌خورده، سفیده چشم‌ها زرد، بینی‌ای خشک و انگشتان کشیده‌ای دارند.
ب. مزاج گرم و تر یا دموی.
غلائم افرادی دموی‌مزاج ، ازنظر روحی: خوش‌اخلاق، شوخ، خودمحور، مهربان، شلخته، زودباور و پر روحیه هستند.
افراد دموی‌مزاج، ازنظر ظاهری: درشت‌اندام، سرخ گون، سینه ستبر، ماهیچه‌ای، زبانی قرمز و کلفت، چشم‌های درشت، سری کم مو (از وسط شروع به ریزش میکند) و در بدن پر مو هستند.
ج. مزاج سرد و خشک یا سود اوی.
علائم افرادی سودایی‌مزاج، ازنظر روحی: افرادی شکننده و عصبی، ریزبین، باهوش، تندخو و دیرباور، منظم، ناآرام، گوشه‌گیر، سرد و ناامید هستند.
افراد سودایی‌مزاج، ازنظر ظاهری: لاغراندام، استخوانی، سفیدرنگ (البته در سیاه‌پوست‌ها نشان رنگ پوست ملاک نیست و از زبان و چشم بیشتر می‌توان تشخیص داد) زبانشان سفید و باریک، نوهای پرپشت و صاف، دور چشم‌ها گود و کبود، سریع و چالاک و اندامشان کشیده است.
د. مزاج سرد و تر یا بلغمی.
علائم افرادی بلغمی‌مزاج، ازنظر روحی: زودباور، آرام، سربه‌زیر، کند، گوشه‌گیر، افسرده و سرد هستند.
افراد بلغمی‌مزاج، ازنظر ظاهری: چاق، سفید، مویی زیاد (در مرد ها ازهر نقطه‌ای که یک مو درمی‌آید در این افراد دوتار مو درمی‌آید) زبانی سفید و کلفت، دور چشم‌ها سیاه و پف‌کرده (پشت پلک ها پف‌کرده و زیر چشم گودرفته) و اندامشان کوتاه و توپر است.
این چهار مزاج مرکب از ترکیب این مزاج‌های ذیل به‌دست‌آمده است.
مزاج گرم (آتش)، مزاج سرد (خاک)، مزاج‌تر (آب) و مزاج خشک (باد).
روش‌های مزاج شناسی:
همان‌طور که اشاره شد، پزشک طب سنتی در ابتدا برای تشخص بیماری، مزاج شناسی میکند.
روش‌های شناسایی مزاج افراد عبارت‌اند از:
- 1. لمس بدن
ازجمله روش‌های طب سنتی برای شناسایی مزاج افراد، لمس بدن است. با لمس بدن و میزان سردی و گرمی یا سفتی و نرمی پوست را تشخص میدهد که این فرد دارای چه نوع مزاج است و چگونه باید درمان کرد.
افرادی که دارای پوست گرم، خشک و زبرند. مزاج گرم و خشک دارند .
افرادی که دارای پوست گرم‌ونرم‌اند. مزاج گرم و تر.دارند
افرادی که دارای پوست سرد، خشک و زبرند. مزاج سرد و خشک دارند.
افرادی که دارای پوست گرم‌ونرمند. مزاج گرم و تر.دارند.
- 2. رنگ پوست
ازجمله روش‌های طب سنتی برای شناسایی مزاج افراد، بررسی رنگ پوست افراد است.
افرادی که دارای رنگ پوست سفید و مایل به سفید ند. سردمزاج‌اند.
افرادی که دارای رنگ پوست قرمز و مایل به قرمز و صورتی‌اند. گرم‌مزاج‌اند.
افرادی که دارای رنگ پوست زرد و مایل به زرد ند. مزاج گرم و خشک دارند.
افرادی که دارای رنگ پوست تیره و کدر با لب‌های بادمجانی‌رنگ‌اند. مزاج سرد و خشک دارند.
افرادی که دارای رنگ پوست سفید مایل به گچ‌اند. مزاج سرد و تر دارند.
- وضعیت خواب
ازجمله روش‌های طب سنتی برای شناسایی مزاج افراد از طریق وضعیت خواب افراد است.
افراد که در شبانه‌روز 8 ساعت یا بیشترمی خوابند. سردمزاج‌اند.
افراد که در شبانه‌روز کمتر از 8 ساعتمی خواب‌بند. گرم‌مزاج‌اند.
- 4. وضعیت مو
ازجمله روش‌های طب سنتی برای شناسایی مزاج افراد نوع مو و وضعیت رشد آن افراد است.
افراد که مو های پرپشت دارند. گرم‌مزاج‌اند.
افراد که مو های کم‌پشت دارند. سرد. مزاج‌اند.
افراد که مو های پرپشت، مجعد و کلفت دارند. مزاج گرم و خشک دارند.
افراد که مو های کم‌پشت، لخت و نازک دارند. مزاج سرد و تر دارند.
سؤالات متداول
- مزاج شناسی چیست؟
مزاج شناسی به علمی گفته میشود که بیماریهای جسمی و روحی را تشخیص میدهد و درمان میکند.
- منشأ مزاج‌های بدن چیست؟
منشأ تمام مرج های بدن، عناصر چهارگانه است، یعنی آب، باد، خاک و آتش که از واکنش آن‌ها مزاج معتدل و نا معتدل به دست می‌آید.
